Historia wsi Krzeczów

W świetle badań archeologicznych w okresie wczesnośredniowiecznym tj. do połowy XIII w. tereny bocheńskiego powiatu leżące w dolinie Raby i jej dopływów, a także częściowo Gróbki były zajęte przez pas wąskiego osadnictwa. W II połowie XII w. rozpoczyna się na tych ziemiach kolonizacja na prawie niemieckim. Wtedy właśnie powstaje wieś Krzeczów. Źródła historyczne potwierdzają istnienie osady w XII w. Nazwa „Krzeczów” po raz pierwszy pojawia się w dokumencie z 1282 r. Dokument ten spisany został i zatwierdzony przez Leszka Czarnego. Informował on, iż za zgodą klasztoru staniąteckiego Hortmund – właściciel sołectwa obejmującego Brzeźnicę i Nową Brzeźnicę (dzisiejsze Łazy) sprzedał je swojemu zięciowi Janowi. Sołectwo to graniczyło z terenami wsi Krzeczów. Krzeczów stanowił własność monarszą. W czasach Kazimierza Wielkiego dobra monarsze zostały zorganizowane i rozbudowane w większy kompleks majątkowy – dobra Krzeczowskie. W 1350 r. należały do nich wsie: Krzeczów z dworem, połowa Ostrowa (później tzw. Ostrów Królewski), część Wrzępi, Borek, Jodłówka, Rzezawa, a od 1439 r. również Dąbrówka. Od 1439 r. Dobra krzeczowskie były systematycznie zastawiane. Najpierw rodzinie Wątróbków ze Strzelec Małych (do 1464 r.), potem Jakubowi Cielę z Paniewa (do 1471 r.), następnie Gniadym z Zabierzowa (przed 1503 r.). W 1493 r. pojawiła się obok Bochni niewielka osada Ryczywół. Wydaje się, że również stanowiła własność królewską, ponieważ leżała na terenie królewskiego Krzeczowa.

Wieś Krzeczów była królewszczyzną tzn. była własnością aktualnie panującego monarchy. W XVI, XVII i XVIII w. Krzeczów był głównym ośrodkiem starostwa krzeczowskiego. Należały do niego wsie: Krzeczów z 12-stoma kmieciami i folwarkiem, Brzeźnica, Łazy, Gorzków, Krzyżanowice, Jodłówka, Rzezawa, Borek, Dąbrówka, Ostrów i Przyborów. Starostwo krzeczowskie zaliczane było do dóbr stołowych króla tzn., że dochody z tej królewszczyzny były przeznaczone wyłącznie na prywatne potrzeby monarchy. Przez długi czas starostwo to pozostawało w dzierżawie żupnika bocheńskiego, a w 1765 r. w dzierżawie Adama i Franciszka Czernych miecznikostwa zatorskiego. W chwili I-go rozbioru Polski Bocheńszczyzna przeszła pod panowanie austriackie. Stało sie to w czerwcu 1772 r. Dobrami krzeczowskimi zarządzał wtedy Ignacy Dydyński, rychło jednak te dobra utracił. Austriacy przejęli bowiem polskie królewszczyzny. Na ogół jednak szybko się ich wyzbywali w drodze licytacji publicznej. Dążyli do jak najszybszego doraźnego wzbogacenia skarbu państwa. Dobra krzeczowskie postanowili sprzedać w dalszej kolejności, utworzyli z nich tzw. dobra kameralne. Podlegały one odtąd Administracji Dóbr Państwowych we Lwowie. Dopiero w latach 30-tych XIX w. klucze krzeczowskie podzielono i wystawiono na licytację, dostał się on w ręce szlacheckie. W 1840 r. Krzeczów wraz z Rzezawą i Jodłówką nabył Henryk Leopold Bondy. Po I rozbiorze Polski zaborca podzielił Galicję na 18 cyrkułów, jednym z nich był cyrkuł bocheński. W jego granicach znalazł się Krzeczów. Do Galicji w tym na Bocheńszczyznę zaczęły napływać duże grupy kolonistów niemieckich. Początkowo umieszczono ich w budynkach poklasztornych w Wiśniczu. W sumie w całym cyrkule bocheńskim ulokowano (do 1815 r.) 202 rodziny kolonistów niemieckich m.in. w Krzeczowie, Gawłowie, Bogucicach, Kłaju, Bratucicach, Majkowicach. Rozwój sieci szkolnej w powiecie bocheńskim postępował niezwykle wolno. Przyczyny tego tkwiły nie tylko w austriackich rządach, ale i w ustroju pańszczyźnianym, w którym posiadacze ziemscy nie byli zainteresowani w krzewieniu oświaty, nawet elementarnej, wśród poddanej ludności wiejskiej. Zmiany na lepsze nastąpiły w dobie Wiosny Ludów 1448-1849. Na te lata przypada uruchomienie szkoły parafialnej w Rzezawie i szkół filialnych w Borku, Jodłówce, Krzeczowie i Ostrowie Królewskim. Szkoły parafialne i filialne miały taki sam zakres nauczania: uczono religii, czytania, pisania i rachunków. Zawsze były szkołami jednoklasowymi z jednym nauczycielem. Wielu nauczycieli rekrutowało się spośród niższych funkcjonariuszy kościelnych – przeważnie organistów. W 1850 r. w cyrkule bocheńskim średnio na jedną szkołę parafialną przypadało 33 uczniów, a filialną – 26 uczniów. W powoływaniu nowych placówek szkolnych funkcję patrona w tym okresie przejmowały gminy i plebanie, a nie właściciele ziemscy czy władze państwowe (austr.) W 1905 r. zostało w Bochni zorganizowane Bocheńskie Koło Towarzystwa Szkoły Ludowej im. M. Konopnickiej. Sekcja biblioteczna tego koła założyła w 1913 r. w Krzeczowie wypożyczalnię książek. Wypożyczalnia mieściła się w szkole, dysponowała 68 książkami, a zapisanych w niej było 36 czytelników. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. w Bocheńskim Żywo działał ruch ludowy. W 1926 r. w Krzeczowie powstało Koło PSL „Wyzwolenie”. Do aktywnych działaczy tego koła należeli: Stanisław Walosek, Józef Budzyn, Wojciech Palej, Andrzej Porębski. Podczas wyborów samorządowych w 1927 r. wójtem w Krzeczowie wybrano J. Puzię – zwolennika PSL „Wyzwolenie”. Wzrost wpływów tego ugrupowania potwierdza również fakt, iż w 1928 r. przed wyborami parlamentarnymi w Krzeczowie odbyła się powiatowa konferencja PSL „Wyzwolenie”, na której m.in. ustalono listę kandydatów na posłów. W Krzeczowie wysiłkiem wielu ludzi wzniesiono nową murowaną szkołę. Sukces był tym większy, że w latach 1932 – 1939 wzniesiono tylko 5 nowych budynków szkolnych w całym powiecie bocheńskim.

Z biegiem lat był Krzeczów świadkiem przeobrażeń i rozwoju architektonicznego, społecznego i gospodarczego sąsiedniej Bochni, sam jednak pozostając niezmiennym, odchodząc na uboczu w zapomnienie. Tu i ówdzie chodząc po terenie krzeczowskich granic można było znaleźć ślady obecności społeczności żydowskiej, oraz ślady wojsk powstańczych, wojen i bitew nękających Polskę (cmentarz). Krzeczowska natura potrafi zauroczyć każdego. Ze swymi przysiółkami Ryczywół i Roztoki, jak i na rozległych polach uprawnych poprzecinanych wodnymi kanałami, daje krzeczowska przyroda schronienie wielu rodzajom ptaków, gryzoni i ssaków zarówno polnych jak i leśnych.

Krzeczów stal się obecnie dużą, tętniącą życiem wioską. W jego granicach znajduje się młoda parafia pod wezwaniem NMP Nieustającej Pomocy. W Krzeczowie istnieje okręgowy klub sportowy „Błękitni – Krzeczów” (od 1965 roku) jak i Ochotnicza Straż Pożarna (od 1902 roku). W Krzeczowie pielęgnowana jest także edukacja poprzez istniejącą i prężnie funkcjonującą tu szkolę podstawową.